STEM अर्थात  विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ र गणित शिक्षालाई अध्ययनको एउटा आकर्षक क्षेत्र बनाउनको लागि संयोजन गर्दछ । राष्ट्रिय विज्ञान शिक्षक संघ (NSTA) का अनुसार, STEM शिक्षाको साझा परिभाषा भनेको सिक्ने एक अन्तर विषय दृष्टिकोण हो जहाँ कठोर शैक्षिक अवधारणाहरू वास्तविक पाठहरूसँग जोडिएका हुन्छन् जसलार्ई विद्यार्थीहरूले विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ, र गणितका सन्दर्भहरूमा लागु गर्छन् । विद्यालय, समुदाय, विश्वव्यापी उद्यमहरू बीचको सम्बन्धले साक्षरताको विकास गर्न र यससँग नयाँ अर्थतन्त्रमा प्रतिस्पर्धा गर्ने क्षमतालाई सक्षम बनाउँछ । STEM ले सबै जीवनवृतिमा आवश्यक नरम सीपहरू पनि सिकाउँछ, जस्तै रचनात्मकता, कठिन समस्याहरू समाधान गर्ने, आलोचनात्मक सोच, प्रमाण जम्मा गर्ने र मूल्याङ्कन गर्ने, जानकारीको अर्थ बताउने, डाटा विश्लेषण, सञ्चार आदि । यसले प्रतिस्पर्धाको संस्कृति भन्दा सिकाई र वृद्धिलाई बढावा दिन्छ । यसलाई सिकाइको लागि गतिशील दृष्टिकोण पनि मानिन्छ ।

STEM लाई STEAM को रुपमा कला र डिजाइनको लागि 'A' समावेश छ र STREAM पठन वा अनुसन्धान समावेश छ । कला र डिजाइन STEM शिक्षाको महत्तवपूर्ण भाग बन्न थालेको छ । किनभने रचनात्मकता नवीनताको एक आवश्यक भाग हो । धेरै STEM पाठहरूमा नमूना निर्माण र परिस्थितिगत सिमुलेशन समावेश छ । यसले शिक्षाको आधारभूत विषयहरूमा पनि ध्यान केन्द्रित गर्दछ र विद्यार्थीहरूलाई भविष्यको लागि प्रभावकारी रूपमा तयार गर्दछ । NSTA ले STEM शिक्षाका धेरै भिन्नताहरूलाई यसो भन्दै संक्षेप गर्दछ, "यो अगाडि बढ्ने, समस्याहरू समाधान गर्ने र सिकाउने बारेको शिक्षा हो ।" अमेरिकी शिक्षा विभागका अनुसार "सबै युवाहरू गहिरो रूपमा सोच्न र राम्रोसँग सोच्न तयार हुनुपर्छ ताकि उनीहरूले राष्ट्रले सामना गर्ने सबैभन्दा महत्वपूर्ण चुनौतीहरू समाधान गर्न सक्ने आविष्कारकर्ताहरू, शिक्षकहरू, अनुसन्धानकर्ताहरू र नेताहरू बन्ने मौका पाउनेछन् । जे होस्, अहिले, पर्याप्त युवाहरूसँग गुणस्तरीय STEM सिकाइ अवसरहरूमा पहुँच छैन र धेरै कम विद्यार्थीहरूले यी विषयहरूलाई आफ्नो जीवनवृत्तिको पाइलाको रूपमा हेर्छन् ।"

विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ् र गणितमा केन्द्रित शैक्षिक कार्यक्रम प्रस्तुत गर्नु भनेको विद्यार्थीहरूलाई सिकाइका यी क्षेत्रहरूमा अझ राम्रोसँग तयार पार्न र यी पाठहरू वास्तविक संसारमा कसरी लागु हुन्छन् भनेर व्यावहारिक अनुप्रयोगहरू सिर्जना गर्न मद्दत गर्नु हो । एउटा राम्रो STEM पाठले विद्यार्थीहरूले वास्तविक संसारसँगको सम्बन्ध बुझेको कुरा सुनिश्चित गर्दछ । विद्यार्थीहरूलाई STEM विषयहरूमा शिक्षा दिइयो भने विद्यार्थीहरूलाई जीवनको लागि तयार पार्छ र तिनीहरूले जुनसुकै पेशा अपनाउन छनौट गर्न सक्छन् । वा विकासशील देशको रूपमा नेपाललाई दक्ष जनशक्तिको आवश्यकता छ जुन STEM शिक्षाले सिर्जना गर्न सक्छ । STEAM शिक्षाले विद्यार्थीहरूलाई विभिन्न व्यावहारिक र प्रयोगात्मक क्षेत्रहरूमा उत्पादन गर्नेछ, जसले STEM पेशेवरहरू जस्तै इन्जिनियरहरू, वैज्ञानिकहरू, आर्किटेक्टहरू, र अन्य धेरैलाई जन्म दिनेछ । 

नेपालमा हरेक बालबालिकामा शिक्षाको पहुँच पुग्न सकेको छैन र यसले विद्यालयदेखि बालबालिका, देश सबै पीडित छन् । नेपालमा ८.६ प्रतिशत ग्रामीण क्षेत्रमा र १९.४ प्रतिशत सहरी क्षेत्रमा बस्छन् । ग्रामीण समुदायहरूमा स्रोतहरू धेरै सीमित हुन्छन्, त्यसैले बहुसंख्यक नेपाली जनतालाई असर गर्छ । UNESCO २०१७ मा नेपालमा १०१२२३ बालबालिका विद्यालय भर्ना नभएको र भर्ना भएका विद्यार्थी मध्ये १० देखि १५ प्रतिशतले कक्षा छाड्ने गरेको बताइएको छ । नतिजास्वरूप विज्ञानमा नेपाली विद्यार्थीको औसत अंक ४४ प्रतिशत रहेको छ । नेपालमा हरेक वर्ष धेरै विद्यार्थीहरू गणित र विज्ञानमा कमजोरी भएका कारण परीक्षामा कमजोर अंक पाउँछन्, शिक्षामा जारी रहेका समस्याहरूको पहुँचमा कमजोर गुणस्तर र असमानता, भौगोलिक दुर्गमता, लैङ्गिक र सामाजिक, आर्थिक र जातीय भिन्नताहरू समावेश छन् । तर यी विषयमा चासो नदेखाउने विद्यार्थीलाई कसरी अगाडि बढाउने भन्ने विषयमा छलफल भने प्रायः हुन सकेको छैन । के यी विद्यार्थीहरू यी दुई विषयहरूमा साँच्चै कमजोर छन् वा यी दुई विषयमा चासो राख्दैनन् ? विद्यार्थीहरूमा रुचि छ भने मात्र उनीहरूले यस क्षेत्रमा केही गर्न सक्छन् । प्रतिभाशाली र प्रविधि(सक्षम विद्यार्थीहरूको समूह सिर्जना गर्ने तरिका शिक्षा मार्फत हो । नेपाल अझै विकासको बाटोमा नपुगेकोले यो निकै महत्वपूर्ण छ । यो शिक्षाले मात्र राष्ट्रिय विकासका लागि विज्ञ जनशक्ति उपलब्ध गराउन सक्छ ।  विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ्, र गणितलाई व्यक्तिगत रूपमा सिकाउनुको सट्टा दृष्टिकोणमा सिकाउने पाठ्यक्रममा आधारित विचार हो । 

यस क्षेत्रमा विद्यार्थीहरूको चासोलाई केन्द्रित गर्न उत्कृष्ट शैक्षिक विधिहरू प्रयोग गरिन्छ । STEM शिक्षाको आदर्श वाक्य यो हो कि विद्यार्थीहरूको त्यो समूहबाट आविष्कारहरू हासिल गर्न सकिन्छ जो यस क्षेत्रमा साँच्चै रुचि राख्छन् र जसले यसका लागि आफ्नो जीवन त्याग गर्न सक्छन् । विज्ञान र प्रविधि सिकाउने उद्देश्य नयाँ शिक्षकहरू उत्पादन गर्नु मात्र नभएर अनुसन्धान र नवप्रवर्तनको माध्यमबाट यस संसारको लागि चमत्कारी गर्न सक्ने उच्च दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्नु पनि हो । विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ्, र गणित (STEM) शिक्षाले भविष्यका पुस्ताहरूलाई आफ्नो करियरमा सफल हुन तयार पार्नमा जोड दिन्छ । STEM शिक्षाबाट प्राप्त सीपहरू STEM क्षेत्रहरूमा सफल हुनको लागि मात्र होइन यो विभिन्न क्षेत्रमा चासो भएका बालबालिकाहरूलाई तयार पार्दै कुनै पनि उद्योगमा जानका लागि उनीहरूलाई सफल हुन  अनुमति दिने बहुमूल्य सीपहरू यसमा छन् ।

संयुक्त राज्य अमेरिकामा यो प्रारम्भिक विद्यालय मार्फत धेरै सानै उमेरमा सुरु हुन्छ जहाँ विद्यार्थीहरूलाई यी चार क्षेत्रहरूको आधारभूत कुराहरू सिकाइन्छ र यदि उनीहरू यसमा हृदय देखि रुचि राख्छन् भने यसलाई छनौट गर्न प्रोत्साहित गरिन्छ । STEM- आधारित शिक्षाले बच्चाहरूलाई विज्ञान र गणित अवधारणाहरू भन्दा बढी सिकाउँछ । वास्तविक-विश्व अनुप्रयोगहरूसँग ह्यान्ड्स-अन सिकाइमा रचनात्मकता र २१ औं शताब्दीका सीपहरू सहित विभिन्न प्रकारका सीप विकास गर्न मद्दत गर्दछ । २१ औं शताब्दीका सीपहरूमा मिडिया र प्रविधि साक्षरता, उत्पादकता, सामाजिक सीपहरू, सञ्चार, लचकता र पहल समावेश छ ।  शिक्षा मार्फत प्राप्त अन्य सीपहरूमा समस्या समाधान, आलोचनात्मक सोच, रचनात्मकता, जिज्ञासा, निर्णय लिने, नेतृत्व, उद्यमशीलता, असफलताको स्वीकृति, र थप समावेश छ । नेपाल STEM शिक्षामा पछाडि पर्नुको एउटा प्रमुख कारण भनेको नेपालका धेरै ग्रामीण विद्यालयहरूमा पर्याप्त स्रोत साधन, नवीन शिक्षण सामग्री र विद्यार्थीहरूमा नवप्रवर्तन र सिर्जनशीलता प्रवद्र्धन गर्न गुणस्तरीय शिक्षा उपलब्धन हुनु हो । STEM शिक्षा बिना, बच्चाहरूसँग उनीहरूको समकक्षहरूको तुलनामा कम स्तरको आलोचनात्मक सोच र निर्णय गर्ने सीपहरू हुन्छन्, र त्यसैले उपयोगको लागि बढी जोखिममा हुन्छन् । नेपालको शिक्षा प्रणाली व्यावहारिक नभई सैद्धान्तिक अवधारणामा केन्द्रित छ । विद्यार्थीहरू पहिलो स्थानमा शिक्षाको आवश्यकतालाई बेवास्ता गर्दै ज्ञान प्राप्त गर्नु भन्दा परीक्षा पास गर्नमा केन्द्रित हुन्छन् ।

आलोचनात्मक सोच्ने क्षमता र मापदण्डहरूलाई चुनौती दिनु नवीनताको आधार हो । आजका बच्चाहरूलाई भोलिका आविष्कारकहरू बन्न तयार पार्नु  STEM शिक्षा कार्यक्रमहरूबाट सुरु हुन्छ । STEM शिक्षा नेपाललाई विकासका गतिविधिहरूमा अगाडि बढाउन मद्दत गर्न महत्वपूर्ण छ । यदि STEM शिक्षामा सुधार भएन भने, नेपाल गणित र विज्ञानको अंकका साथ विश्व वरीयतामा निरन्तर ओरालो लाग्नेछ र आफ्नो विश्वव्यापी स्थान कायम राख्न सक्षम हुनेछैन । विद्यालयमा STEM शिक्षा विद्यार्थीहरूमा STEM क्यारियर पछ्याउन रुचि जगाउन महत्तवपूर्ण छ । यद्यपि, शिक्षकहरूले STEM शिक्षाको सम्पूर्ण भार बोक्दैनन् । अभिभावकहरूले पनि आफ्ना छोराछोरीहरूलाई STEM गतिविधिहरू पछ्याउन र घरमा र STEM शिक्षाको गुणहरूका अतिरिक्त क्रियाकलापहरूमा चेतना र चासो बढाउन प्रोत्साहित गर्नुपर्छ ।
(स्टेम एजुकेशनमा चाख राख्ने सम्झना शाही आईसीएमा आबद्ध हुनुहुन्छ । )